Onze visie op PFAS – en waarom we er in werkkleding (nog) niet zonder kunnen
De Europese Unie werkt aan een verbod op PFAS vanwege de schadelijke effecten voor mens en milieu. Volgens het REACH-voorstel staat een algeheel verbod gepland voor 2025. Toch geldt er een belangrijke uitzondering: persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) klasse III. Binnen deze categorie – waaronder EN13034:2005 + A1:2009, EN11612 en EN61482 – mogen PFAS tot 2037 worden gebruikt vanwege hun bewezen beschermende eigenschappen.
Wat is PFAS?
PFAS is een verzamelnaam voor poly- en perfluoralkylstoffen: synthetische chemicaliën die bekend staan om hun water-, olie-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Ze worden toegepast in uiteenlopende producten zoals kookgerei, cosmetica, verpakkingen, blusschuimen en – relevant voor onze sector – kleding.
Het probleem? PFAS zijn nauwelijks afbreekbaar en worden wereldwijd teruggevonden: in voedsel, drinkwater en zelfs in het bloed van pooldieren. In textiel worden PFAS ingezet in onder meer fluorcarbon-finishes en EPTFE-membranen, die essentieel zijn voor afstoting van water-, olie- en chemische stoffen. Maar is het nog houdbaar om hierop te blijven vertrouwen?
De basis: oppervlaktespanning
Afstotende werking begint bij oppervlaktespanning – de eigenschap die bepaalt of een vloeistof zich verspreidt of parelt op een oppervlak. Zo mengen olie en water niet, simpelweg omdat hun oppervlaktespanning sterk verschilt. Afstotende finishes verhogen de oppervlaktespanning van textiel, waardoor vloeistoffen moeilijker kunnen binnendringen. Hoe lager de oppervlaktespanning van een vloeistof, hoe moeilijker die af te stoten is. Ter vergelijking:
Water: 72 mN/m
Olijfolie: 32 mN/m
Deze waarden zijn bepalend voor de benodigde bescherming in het werkveld.
PFAS en oppervlaktespanning: waar zit het verschil?
Fluorcarbon-afwerkingen (PFAS) verhogen de oppervlaktespanning van textiel zodanig dat het bestand is tegen water-, olie- en chemische stoffen. Tot op heden is er geen alternatief dat dit op vergelijkbaar niveau kan evenaren. Maar: niet elk risico vereist PFAS. Voor water (met een hoge oppervlaktespanning) volstaat vaak een PFAS-vrije oplossing. Voor olie en olie-gebaseerde chemicaliën – met een veel lagere oppervlaktespanning – is PFAS op dit moment nog wél noodzakelijk voor voldoende bescherming.
Afstoting testen: hoe werkt het?
De meest toegepaste testnorm voor chemische afstoting is EN13034:2005 + A1:2009. Deze norm test op onder andere natriumhydroxide, zwavelzuur, oxyleen en butanol. Om gecertificeerd te worden, hoeft een doek slechts één van deze stoffen met succes te weerstaan. Maar zoals we zagen: iedere vloeistof heeft een andere oppervlaktespanning. Dus de vraag rijst: biedt deze test voldoende zekerheid? Als je bescherming nodig hebt tegen meerdere typen chemicaliën – met uiteenlopende fysische eigenschappen – is EN14605 een betrouwbaardere standaard. Let op: deze valt buiten ons productassortiment.
Het zit ‘m in de nuance
Is een PFAS-vrije afwerking dan nutteloos? Zeker niet. De C0-afwerking, die volledig PFAS-vrij is, biedt prima bescherming tegen water-gebaseerde chemicaliën. Een belangrijke kanttekening bij de testmethode: de guttertest volgens EN13034 werkt met 10 ml vloeistof (ongeveer twee theelepels) gedurende 10 seconden. Dit illustreert dat het hier om een minimumnorm gaat. Voor veel toepassingen volstaat dat, en daar voldoet een PFAS-vrije finish dus prima.
Vooruitkijken: naar een veilige en duurzame oplossing
Vanuit onze visie maken we een helder onderscheid tussen:
- Klasse 1: water-gebaseerde stoffen
- Klasse 2: olie-gebaseerde stoffen
Deze waarden zijn bepalend voor de benodigde bescherming in het werkveld.
Onze aanpak:
Kleding die niet EN13034-gecertificeerd is én geen oliebestendigheid vereist, wordt geleidelijk overgezet naar PFAS-vrije afwerkingen. Voor PBM-klasse III kleding bekijken we per toepassing of oliebestendigheid noodzakelijk is. Waar het kan, verduurzamen we. Waar het moet, blijft bescherming vooropstaan. Wil je weten hoe dit samenhangt met FR-Treated versus Inherent? Bekijk hier onze aanvullende toelichting.
Terug naar de praktijk: klantgerichte keuzes
De beslissing om wel of geen PFAS toe te passen is geen zwart-witkwestie. Het hangt af van de specifieke werkomstandigheden en chemische risico’s van de eindgebruiker. Daarom zeggen wij: échte bescherming begint bij inzicht. We helpen je graag om samen te bepalen welk beschermingsniveau nodig is voor jouw toepassing.
| Product | Chemische formule | Oppervlakte spanning |
|---|---|---|
| Pentaan | C5H12 | 16,0 |
| n-Hexaan | C6H14 | 18,4 |
| n-Heptaan | C7H16 | 20,1 |
| Octaan | C8H18 | 21,8 |
| Isopropylalcohol 70(m)% | (CH3)2CHOH | 22,0 |
| Methanol | CH₃OH | 22,6 |
| Ethanol | C2H6O | 22,3 |
| Aceton | C₃H₆O | 23,7 |
| n-Butanol | C4H10O | 24,6 (klasse 2) |
| Diesel | 25,0 | |
| N-Hexadecane | C₁₆H₃₄ | 27,5 |
| 2-Ethoxyethanol | C₄H₁₀O₂ | 28,2 |
| Benzeen | C6H6 | 28,2 |
| Diethyleen Glycol | C₄H₁₀O₃ | 30,1 |
| o-Xyleen | C8H10 | 30,6 |
| Tolueen | C7H8 | 28,5 |
| Tetradecane | C₁₄H₃₀ | 30,8 |
| Olijfolie | 32,0 | |
| Cyclo hexanol | C6H110OH | 32,9 |
| Azijnzuur 90 (m)% | HAc | 41,0 |
| Azijnzuur 50 (m)% | HAc | 48,1 |
| Isopropylalcohol 15 (m)% | (CH3)2CHOH | 48,2 |
| Zwavelzuur 30 (m)% | H2SO4 | 55,0 |
| Bloed | 55,9 | |
| Azijnzuur 20 (m)% | HAc | 58,5 |
| Zoutzuur 45 (m)% | HCI | 60,9 |
| Salpeterzuur 50 (m)% | HNO3 | 61.0 |
| Glycerol | C3H8O3 | 63,0 |
| Zwavelzuur 96 (m)% | H2SO4 | 63,0 |
| Zoutzuur 25 (m)% | HCI | 65,8 |
| Water | H2O | 72,8 |
| Natronloog 10 (m)% | NaOH | 75,0 |
| Natroloog 50 (m)% | NaOH | 85,0 |
De visie van VH
Voor ons is het heel belangrijk dat we ons focussen op PFAS-vrije finishes waar mogelijk, maar de functionaliteit staat altijd voorop. Dan volgt comfort en dan duurzaamheid. Dat is de manier waarop wij producten ontwikkelen. In die volgorde zullen wij dan ook keuzes maken om bepaalde PFAS-vrije finishes te implementeren.
Daar waar het noodzakelijk is zullen wij PFAS-rijke finishes blijven hanteren, tot er een alternatief is. Het doel is om te verduurzamen, maar de functionaliteit moet altijd voorop staan. Dus als de doelgroep baat heeft bij een PFAS-rijke finish, zoals werkers in de (petro) chemie, dan blijven we daarvoor kiezen. Het niet differentiëren van PFAS-vrije finishes in functie van doelgroepen zal beantwoorden aan generieke normen, echter gaat voorbij aan de functionaliteit dat een verdiepingsslag per doelgroep vraagt.
– Dries van Heurck, CEO
Twijfel je over de juiste keuze? Neem gerust contact met ons op – we denken graag mee.